Bir durum ya da nesneyle ilgili, tehlikeyle orantılı olmayan ama tehlikeleri gerçekte duyulması gerekenden daha fazla tehdit edici olarak algılayıp şiddetli bir şekilde kaçınma durumudur.Ayrıca onu yaşayan birey tarafından anlamsız olarak tanınan engelleyici, korkunun eşlik ettiği bir durumdur. Fobik birey bu aşırı tepkilerinin mantıksızlığının farkında olduğu halde, kimi zaman panik seviyesine ulaşan fobik tutum davranışlarının önüne geçemez. Fobik bireyler, fobi oluşturan ortamlarda (yer, nesne ve durumlardan) devamlı kaçınma davranışı gösterirler.
Fobik uyaranla karşılaşmak çoğu zaman aniden başlayan bir kaygı tepkisine yol açar.
FOBİ BELİRTİLERİ
Fobiye neden olan durumla karşılaşıldığında ortaya çıkan durumlar;
Kalp çarpıntısı Tansiyon değişiklikleri( kan fobisinde tansiyon düşüşü yaşanır) Ürperme (tüylerin diken diken olması gibi) Ağız Kuruluğu Bazen idrara çıkma isteği yaşanır Nefes Darlığı Bayılma Baygınlık hissi (Gözlerde kararma) Bulanık Görme İrkilme ya da Korku hissi Terleme ve Ateş Basması
FOBİLER İKİ BAŞLIK ALTINDA İNCELENMEKTEDİR Özgül Fobiler Sosyal Fobiler
ÖZGÜL FOBİLER
Özgül nesne ya da durumlarla sınırlı olan fobilere denir. Basit fobiler olarak da adlandırılırlar. Genellikle bir durum ve nesne ile karşılaşınca ya da karşılaşma ihtimali olduğunda ortaya çıkan aslı olmayan korkulardır.
Erkeklerde görülme sıklığı kadınlarda görülme sıklığından daha düşüktür. ( Erkeklerde %7, Kadınlarda %20). Genellikle yaşamın ilk 20 yılında ortaya çıkarlar.
Bu bozukluğun en belirgin özelliği korkuya neden olan durum ve ya nesne ile karşılaşmaktan kaçınma ve kaçmanın mümkün olmadığı durumlarda ise buna yüksek düzeyde sıkıntı çekerek katlanmadır.
Özgül fobi tanısının alınabilmesi için yaşanılan korku düzeyinin belirli bir seviyede olması ya da bireyin toplum ve yaşam işleyişini bozacak yoğunlukta olması gerekli.
Bu tür fobilerde öğrenmenin etkisi fazladır yani fobi oluşturan durum karşısında çevreden öğrenilmiş tepkiler verilir.
SIK GÖRÜLEN ÖZGÜL FOBİLER
Enjeksiyon (iğne yapılması) ve kan Yılan Araba kullanma Örümcek Fırtına ve Rüzgar Kapalı Alanlar, Asansör Uçak Yüksek Ses
SOSYAL FOBİLER
Başka insanların varlığı ile alakalı, mantık dışı olan, ısrarlı korkulardır. Bireyin dikkat odağı olmaktan kaçınacağı ve kendini zor durumlarda bırakacak şekillerde davranacağı gibi gerekçelerle, belirli sosyal ortamlardan (kalabalık içinde olmaktan) kaçması, korkması durumudur.
Sosyal fobinin başlama evresi genellikle ergenlik çağıdır.
Sosyal fobi’den maruz olan bireyler kendilerini birçok alanda yetersiz ve eksik hissetme durumu içindedirler. Dolayısıyla öz güvenleri eksik ya da öz güvenlerini kaybetmiş kişilerdir.
Fobi, nedenleri, tedavi ve çözümü...
SOSYAL FOBİ ÇEŞİTLERİ
Topluluk Karşısında Konuşamamak Performans Gösterememe Dışarda Yemek Yememek Ortak Tuvaletleri Kullanmamak Bakalarının Olduğu yerde Herhangi Bir iş Yapamamak
FOBİNİN NEDENLERİ
Fobilerin değişik nedenleri ve sebepleri değişik kuram temsilcileri taarfından ele alınmıştır. Freud’a göre bastırılan ilkel dürtülerin neden olduğu kaygıya karşı oluşturulan savunmadır. Arieti’e göre bu durum bastırılan dürtüler değil, çocukluk dönemindeki kişilerarası problemdir. Davranışçı kurama göre ise fobilerin öğrenilmiş olduğu kanısı vardır. Bu durumu ele alan 3 davranışçı kuram vardır.
Kaçınma koşullaması modeli Model alma Edimsel Koşullanma
Bilişsel Kuramcılara göre kaygının nedeni negatif olan uyaranlara daha çok odaklanmak ve bu uyaranların gelecekte daha çok ortaya çıkacağına olan inançla ilişkilidir
Biyolojik Kuramcılara göre ise kalıtımsal faktörlerin devreye girmesi ile oluşan bir durumdur
FOBİ ÇEŞİTLERİ
Agorafobi: Açık yer ya da kalabalıktan korkmak Akrofobi: Yükseklik korkusu Amnezifobi: Hafızasını kaybetmekten korkma Antropofobi: Insanlara karşı olan Araknofobi: Örümceklere karşı olan korku Asimetrifobi: Simetrik olmayan şeylerden korkma Atelofobi: Mükemmel ol(a)mamaktan yana olan korku Belonefobi: İğnelere karşı olan korku Dentofobi: Dişçiye karşı olan korku Entomofobi: Böceklere karşı olan korku Erotofobi: Cinselliğe karşı olan Gametofobi: Evlenmekten korkma Hematofobi: Kandan korkma Homofobi: Eşcinsellere karşı olan korku Kinofobi: Köpeklere karşı olan korku Klostrofobi: Kapalı yer korkusu Manyofobi: Delirmekten korkma Nozokomefobi: Hastanelerden korkma Sosyofobi: Toplumdan , insanlardan korkma Tanatofobi: Ölüme karşı duyulan korku Tripanofobi: Aşı ya da iğneye olan korku Venüstrafobi: Güzel kadınlara olan korku Talassofobi: Deniz ya da okyanus a karşı olan korku Zoofobi: Hayvanlara karşı olan korku
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Psikanalitik yaklaşıma göre tedavi süreci serbest çağrışım, düzeltilen duygusal yaşantı, yüzlesştirme ve rüya yorumlamaları şeklinde oluşur
Davranışsal tedavi sürecinde kullanılan tedavi yöntemi sistematik duyarsızlaştırmadır.
Tedavi sürecinde piskoterapi ile birlikte ilaç tedavisi beraber yürütülmektedir.
Fobi. Fobi nedir? Fobi nasıl tedavi edilir? İstanbul Rehberlik, Beylikdüzü